پرسش :

منظور از واژه «صبغه» در قرآن کریم چیست؟

پاسخ :
در آیه 138 سوره بقره می خوانیم:
«صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ احْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَ نَحْنُ لَهُ عابِدُون»؛
(ما رنگ خدایى را مى‏ پذیریم [رنگ توحید و اسلام] و چه رنگى از رنگ خدایى بهتر و ما تنها او را پرستش مى‏ کنیم).

«صِبْغَة» از مادّه «صَبَغَ» در اصل به معناى رنگ کردن است و به نتیجه آن «صبغة» گفته مى شود و «صِبغ» (بر وزن صدق) به معناى نان خورش و غذایى است که انسان با نان مى خورد چرا که نان با آن رنگین مى شود، و بعضى آن را به معناى روغن زیتون که نان را به آن آغشته کرده و مى خوردند مى دانند.

به گفته راغب «صبغه» در آیه مورد بحث اشاره به عقل است که خداوند در وجود انسان ها قرار داده، و از بهایم و چهارپایان جدا ساخته است همانند فطرت.(1)

این تعبیر در آیه 138 سوره «بقره» همان گونه که جمعى از ارباب لغت گفته اند: شاید به خاطر آن است که نصارا هنگامى که نوزادى متولّد مى شد بعد از روز هفتم او را با آبى که مادّه زرد رنگى به آن آمیخته بود غسل مى دادند ـ منظور غسل تعمید است ـ و معتقد بودند که این رنگ او را پاک و پاکیزه مى کند.

قرآن مى فرماید: رنگ الهى که همان اسلام و توحید است از همه اینها بهتر و بالاتر است.

به این ترتیب تعبیر «صبغه» در آیه فوق تناسب زیادى با فطرت و خلقت نخستین دارد، به خصوص که در تعدادى از روایات به اسلام و ولایت نیز تفسیر شده است.(2)

پی‌نوشت‌ها:
(1). المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانى حسین بن محمد، تحقیق: صفوان عدنان داود، دارالعلم - الدار الشامیة، دمشق – بیروت، 1412 قمری، چاپ: اول، ص 475، مادّه «صبغ».
(2). البرهان فى تفسیر القرآن، بحرانى سید هاشم، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، بنیاد بعثت، تهران، 1416 قمری، چاپ: اول، ج 1، ص 338، سورة بقرة، آیة 138 .

منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 1، ص 192.